Życiorys
Lata młodości
Jan Brzechwa młodość spędził na Kresach Wschodnich,podróżując ze swą rodziną.Jego ojciec,Aleksander,był inżynierem kolejowym.Brzechwa ukończył Zakład Naukowo-Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie,a następnie,po przyjeździe do Warszawy Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego.Jednocześnie z zapisaniem się na studia wstąpił do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej i jako ochotnik uczestniczył w latach 1920-1921 w wojnie polsko-bolszewickiej,za co go odznaczono.
Działalność zawodowa
Z zawodu był adwokatem.W latach 1924-1939 był radcą prawnym ZAiKS-u.Był specjalistą w dziedzinie prawa autorskiego,które wybrał jako specjalizację studiów.Jako specjalista prawa autorskiego reprezentował w sądzie m.in.Zenona Przesmyckiego(„Miriama”)w sprawie toczącej się przeciwko poecie Tadeuszowi Piniemu,który poprzez wydanie edycji dzieł Cypriana Kamila Norwida bez zgody właściciela praw autorskich,Przesmyckiego,naruszył jego prawa do spuścizny po Norwidzie.Po II wojnie światowej Brzechwa powrócił do zawodu prawnika,był m.in.radcą prawnym w Spółdzielni Wydawniczej„Czytelnik”;jednocześnie działał aktywnie w PEN Clubie.
Rodzina
Był wnukiem warszawskiego księgarza i wydawcy Bernarda Lesmana, przy tym kuzynem(po stronie ojca)poety Bolesława Leśmiana,który wymyślił pseudonim artystyczny Lesmana:Brzechwa(nawiązanie do części strzały).Brzechwa był trzykrotnie żonaty.Pierwszą żoną była Maria Sunderland,drugą Karolina Lentowa z domu Meyer,a trzecią Janina Magajewska(1915-1989).Jego jedyna córka,Krystyna Brzechwa(ur.1928 r.)jest malarką,absolwentką warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych.
Twórczość
Jeszcze jako nastolatek zadebiutował w 1915 r.kiedy to opublikował swoje pierwsze wiersze w piotrogrodzkim„Sztandarze”oraz w kijowskich„Kłosach Ukraińskich”.Nie wiązał jednak wówczas swej przyszłości z karierą pisarską postanowił,że zostanie prawnikiem.Po demobilizacji w 1920 r. i rozpoczęciu studiów prawniczych zaczął dorabiać jako autor tekstów satyrycznych oraz piosenek i skeczy.Współpracował wówczas z takimi znanymi kabaretami,jak m.in.Qui Pro Quo,Czarny Kot czy Morskie Oko.Posługiwał się najczęściej pseudonimami Szer-Szeń oraz Inspicjent Brzeszczot.W 1926 r.ogłosił tom poezji"Oblicza zmyślone".Pierwszy tomik wierszy dla dzieci"Tańcowała igła z nitką"wydano w 1938 r.(w tym tomiku znalazły się takie popularne do dziś wiersze,jak:"Pomidor","Żuraw i czapla"czy też"Na straganie").Rok po wydaniu pierwszego tomu z wierszami dla dzieci,w 1939 r.wydano tom"Kaczka Dziwaczka"(m.in.wiersze:"Znaki przestankowe" i "Sójka").Na lata II wojny światowej przypada jeden z najważniejszych okresów twórczości bajkopisarza napisał on w tym czasie takie utwory,jak m.in."Akademia pana Kleksa"czy"Pan Drops i jego trupa".Dwie książki kontynuujące"Akademię..."("Podróże pana Kleksa" i "Tryumf pana Kleksa")napisał kolejno w 1961 i w 1965 r.Brzechwa był zaprzyjaźniony z grafikiem Janem Marcinem Szancerem,autorem licznych ilustracji do jego tekstów.W latach 50 XX w.pisał socrealistyczne wiersze propagandowe,gloryfikujące partię(do której sam nie należał) i ustrój socjalistyczny(np.„Marsz”,„Głos Ameryki”).W latach późniejszych nie angażował się w twórczość polityczną,uchodził za biernego kontestatora ustroju.W 1964 r.podpisał list pisarzy polskich,protestujących przeciwko listowi 34,wyrażając protest przeciwko uprawianej na łamach prasy zachodniej oraz na falach dywersyjnej rozgłośni radiowej Wolnej Europy,zorganizowanej kampanii,oczerniającej Polskę Ludową.Tłumaczył z języka rosyjskiego,m.in.utwory Aleksandra Puszkina,Siergieja Jesienina i Władimira Majakowskiego.Autor komentarza do ustawy o prawie autorskim z 1926 r.(książka przygotowywana do druku w 1939 r.ocalała w formie egzemplarzy korekty drukarskiej).Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach(Aleja Zasłużonych,kwatera C2–3–4).
Wybrane utwory
- 1926 r."Oblicza zmyślone"
- 1929 r."Talizmany"
- 1932 r."Trzeci krąg"
- 1935 r."Piołun i obłok"
- 1938 r."Tańcowała igła z nitką"(z innymi wierszami jak„Pomidor”,„Żuraw i czapla”czy„Na straganie”)
- 1939 r."Kaczka Dziwaczka"(z innymi wierszami jak„Znaki przestankowe”czy„Sójka”)
- 1945 r."Baśń o korsarzu Palemonie"
- 1946 r."Akademia pana Kleksa"
- 1946 r."Pan Drops i jego trupa"
- 1946 r."Przygody Pchły Szachrajki"
- 1946 r."Ptasie plotki"
- 1946 r."Opowiedział dzięcioł sowie"
- 1947 r."Baśń o stalowym jeżu"
- 1948 r."Na wyspach Bergamutach"
- 1948 r."Przygody rycerza Szaławiły"
- 1951 r."Uczymy się chodzić"
- 1953 r."Teatr Pietruszki"
- 1953 r."Brzechwa dzieciom"
- 1953 r."Wagary"
- 1953 r."Szelmostwa lisa Witalisa"
- 1954 r."Bajki i baśnie"
- 1955 r."Rozstrzygnięcie konkursu"
- 1955 r."Wiersze wybrane"
- 1957 r."Magik"
- 1958 r."Wyssane z nogi"
- 1958 r."Sto bajek"
- 1958 r."Gdy owoc dojrzewa"powieść na motywach autobiograficznych
- 1961 r."Podróże pana Kleksa"
- 1964 r."Śmiechu warte"
- 1965 r."Od baśni do baśni"
- 1965 r."Tryumf pana Kleksa"
- 1967 r."Miejsce dla kpiarza"
- 1968 r."Opowiadania drastyczne"
- 1968 r."Liryka mego życia"
- 1954 r.nagroda miasta Stalinogród
- 1956 r.nagroda Prezesa Rady Ministrów
- 1965 r.Nagroda Ministra Kultury i Sztuki I stopnia
- 1953 r.Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1964 r.Order Sztandaru Pracy I klasy
- 1995 r.Grzegorz Turnau:"To tu,to tam"teksty utworów„W prowincjonalnym małym mieście” i „Marta”
- 1997 r.Grzegorz Turnau:"Tutaj jestem"teksty utworów„Wzdłuż ulic”,„24 smutki”,„Niebo i ziemia” i „Słowicza”
- 2012 r.Le Moor:tekst utworu„Taktowne umieranie”
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz